Przedstawione poniżej treści nie mają charakteru promocyjnego. Ich wyłącznym celem jest edukacja i podniesienie poziomu wiedzy odbiorcy na temat zdrowia. Należy jednak pamiętać, że żadna z informacji nie może zastąpić porady lekarskiej lub konsultacji z farmaceutą.
Pulsujący, ściskający, rozpierający, z tyłu, na czole, po jednej stronie, a może obustronnie – jakie są typu bólu głowy? Czy umiejscowienie i charakter bólu coś nam mówią o potencjalnej przyczynie? Jak w domowych warunkach możemy zwalczyć tę nieprzyjemną dolegliwość? A kiedy udać się do lekarza? Odpowiadamy.
Spis treści:
- Jakie są rodzaje i przyczyny bólu głowy?
- Mapa bólu głowy – gdzie boli i co to znaczy?
- Ból głowy – jak sobie z tym poradzić?
Jakie są rodzaje i przyczyny bólu głowy?
Wyróżniamy dwa rodzaje bólu głowy – pierwotny i wtórny. Pierwotny to inaczej ból samoistny. Wtórny wywołany jest różnymi chorobami – ból to w tym wypadku to jedynie objaw, a nie schorzenie samo w sobie.
W praktyce najczęściej występują samoistne bóle głowy, a wśród nich wyróżnia się przede wszystkim migrenę, ból napięciowy i klasterowy.
Druga grupa, choć rzadsza, jest szalenie szeroka. Wtórny ból głowy wynika z jakiejś konkretnej patologii wykrywalnej w różnych badaniach. Ciekawostką jest fakt, że mózg sam w sobie nie boli, bo nie zawiera receptorów odpowiedzialnych za czucie bólu – podobnie zresztą jak płuca. Niemniej jednak tkanka mózgowa, naczynia i nerwy tworzą tak skomplikowaną sieć, otoczoną ponadto kilkoma warstwami opon mózgowych, płynem mózgowo-rdzeniowym i kośćmi czaszki, że niemal niemożliwe jest bezbolesne uszkodzenie samej tkanki mózgowej. Ból wtórny będzie więc wynikiem m.in. pęknięcia kości, zakrzepu w żyle, czy rozerwania tętniaka podczas udaru krwotocznego (wylewu). Pojawi się też przy ucisku albo przy przemieszczaniu się struktur wewnątrz czaszki. Taka sytuacja ma miejsce np. podczas wzrostu guza. Rosnąc, nie ma możliwości uwypuklić kości czaszki na zewnątrz (o ile jej nie zresorbuje tj. „strawi”, co może świadczyć o jego złośliwości), więc przesuwa mózg na drugą stronę, wywołując dolegliwości. Wszelkiego rodzaju urazy głowy i krwiaki to kolejne nierzadko spotykane przyczyny. Wtórny ból głowy może być też wynikiem schorzeń rozwijających się w pozornie niezwiązanych strukturach jak, chociażby w oku (jaskra), uchu (ostre zapalenie ucha środkowego), zatokach przynosowych (ostre zapalenie), czy w stawie skroniowo-żuchwowym.
Mapa bólu głowy – gdzie boli i co to znaczy?
Ból głowy to nieprecyzyjne pojęcie. Bardzo trudno z samego takiego hasła stwierdzić przyczynę. Konieczne jest zastanowienie się, w jakich okolicznościach miał swój początek – np. w stresie czy bez powodu? To pierwszorazowa historia, a może występuje często? Gdy się pojawi, to jak bardzo utrudnia codzienne funkcjonowanie? Czy coś go nasila? Jak długo trwa i czy ustępuje po lekach przeciwbólowych? Czy towarzyszą mu inne dolegliwości jak zaburzenia wzroku, nudności, wymioty, osłabienie ręki lub nogi? Lekarz z pewnością o to wszystko zapyta. Istotne jest także umiejscowienie bólu głowy. W niektórych sytuacjach nakieruje na rozpoznanie konkretnego rodzaju bólu głowy.
Przykładem może być tutaj ból w okolicy czoła, między brwiami, nasilający się przy pochylaniu – najpewniej zwiastuje zapalenie zatok.
Pulsujący ból po jednej stronie głowy, najczęściej za gałką oczną, w czole i w skroni, trwający 4–72 godziny1, nasilany przez wysiłek fizyczny, z towarzyszącą nadwrażliwością na światło i hałas albo z nudnościami – to najpewniej migrena.
Także jednostronny, silny, z charakterystycznymi dodatkowymi objawami występującymi po tej samej stronie co ból (zaczerwienieniem i łzawieniem oka, zaczerwienieniem i potliwością twarzy, uczuciem zatkania i wyciekiem wodnistej wydzieliny z otworu nosowego) – to ból klasterowy.
Obustronny ból głowy o ściskającym charakterze, narastający w ciągu dnia, zwłaszcza pod wpływem głodu lub niewyspania, nienasilający się przy wysiłku – z dużym prawdopodobieństwem będzie to napięciowy ból głowy.
Rozpierający ból z tyłu głowy, rozpoczynający się w godzinach porannych – często ma związek z nadciśnieniem tętniczym.
Ból głowy – jak sobie z tym poradzić?
Tutaj trzeba podkreślić, że nagłe pojawienie się silnego bólu głowy zawsze wymaga konsultacji z lekarzem. Podobnie zresztą jak każdy ból głowy, który nas choć trochę niepokoi. Naszą czujność powinny wzbudzić też objawy towarzyszące, takie jak wysoka gorączka, zaburzenia świadomości albo pamięci, spadek masy ciała, zawroty głowy, podwójne widzenie, poranne wymioty, bóle mięśni, czy osłabienie siły lub czucia w kończynach. Niepokojący jest też ból pojawiający się w trakcie wysiłku fizycznego. W takich przypadkach nie należy zwlekać z konsultacją. Do postawienia diagnozy najpewniej potrzebne będą dodatkowe badania z krwi lub obrazowe jak tomografia komputerowa, czy rezonans magnetyczny.
Nie każdy ból głowy jest alarmujący. Może wynikać po prostu z odwodnienia lub przemęczenia. Mając już diagnozę albo typowe cechy migrenowego, czy napięciowego bólu głowy, warto wypróbować domowe sposoby na złagodzenie dolegliwości. Wśród nich ważne jest dobre nawodnienie organizmu poprzez picie dużej ilości wody, spacer na świeżym powietrzu, chłodne okłady na czoło i skronie, odpoczynek w miejscu bez dostępu do światła – szczególnie w przypadku migreny. Jeśli ból głowy nie ustępuje, zwykle dobrze sprawdzają się leki przeciwbólowe z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych np. ibuprofen.
Gdy mimo takiego leczenia dolegliwości nie ustępują, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza.
Autor: Lekarz Irena M. Wojtowicz
1 Wójcik-Drączkowska H., Bilińska M., Nyka W., Migrena — rozpoznanie i leczenie, Forum Medycyny Rodzinnej 2007, tom 1, nr 2, 109–114.
Bibliografia:
Bartoszek K., Klasterowy ból głowy, Medycyna Praktyczna dla Pacjentów, 4.11.2016.
Zwolińska G., Ból głowy, Medycyna Praktyczna dla Pacjentów, 29.03.2017.
Zwolińska G., Ból głowy o charakterze napięciowym, Medycyna Praktyczna dla Pacjentów, 27.09.2016.
Rożniecki JJ., Bodzioch M., Bóle głowy, Medycyna Praktyczna dla Lekarzy, 10.08.2022. Wójcik-Drączkowska H., Bilińska M., Nyka W., Migrena — rozpoznanie i leczenie, Forum Medycyny Rodzinnej 2007, tom 1, nr 2, 109–114.
