Ból pleców – co oznacza, jakie są jego przyczyny i jak sobie radzić

Przedstawione poniżej treści nie mają charakteru promocyjnego. Ich wyłącznym celem jest edukacja i podniesienie poziomu wiedzy odbiorcy na temat zdrowia. Należy jednak pamiętać, że żadna z informacji nie może zastąpić porady lekarskiej lub konsultacji z farmaceutą.

Czujesz rozlewający się ból w plecach, a nie przypominasz sobie żadnego urazu? A może podniosłaś/eś coś ciężkiego i usłyszałeś „chrupnięcie” w kręgosłupie? Przyczyn bólu pleców jest całe mnóstwo. Czy zawsze zwiastują poważną chorobę? Jak sobie z nimi radzić? Odpowiadamy.

Spis treści:

1. Przyczyny bólu pleców
2. Co oznacza ból pleców?
3. Ból w plecach – jak go złagodzić?

Przyczyny bólu pleców

Bóle pleców to jedna z najczęstszych dolegliwości, na którą cierpią Polacy. Pod pojęciem „pleców”, kryje się zarówno kręgosłup, jego elementy kostne, krążki międzykręgowe i stawy, jak i otaczające go mięśnie, powięzie, więzadła, i ścięgna. Ciężko zatem samemu stuprocentowo określić, który konkretnie element nam doskwiera w danej chwili. Najczęściej będą to jednak przeciążone mięśnie przykręgosłupowe. Siedzący tryb życia, praca biurowa przed komputerem, brak ruchu – zarówno w pracy jak i po pracy, zła pozycja do snu (niewygodny albo zbyt miękki materac, zbyt wysoka i twarda poduszka), a nawet stres przyczyniają się do nadmiernego spięcia mięśni, które będą dawać o sobie znać boląc. Kolejna częsta przyczyna tkwi w krążku międzykręgowym (dysku). Niekiedy wysuwa się poza ramy kręgów, zwykle w dolnej (lędźwiowej) części kręgosłupa,  i uciska otaczające nerwy, dając w ten sposób ból – nerwoból. Dyskopatia, czyli przemieszczanie się krążków, wystąpi z większym prawdopodobieństwem u osób starszych, otyłych, mających taką chorobę w rodzinie (predyspozycja genetyczna), wykonujących ciężką pracę fizyczną, po przebytych urazach kręgosłupa, a także słabo wytrenowanych, u których stabilizacja mięśniowa tułowia jest niewystarczająca¹.

Co oznacza ból pleców?

Bardzo ciekawy jest fakt, że 90% przypadków bólu kręgosłupa to tzw. ból nieswoisty.² Oznacza to, że jego przyczyny nie da się wykryć za pomocą badań obrazowych! Zwykle jest wyrazem naturalnego procesu starzenia się kręgosłupa. U osób >50. r.ż. obecność zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa uważa się za zjawisko normalne.³ Te statystyki pokazują, że niekoniecznie za każdym razem bólu pleców trzeba będzie przeprowadzać zdjęcie rentgenowskie, tomografię komputerową czy rezonans magnetyczny – bo mogą nie wykazać nic szczególnego. Ból nieswoisty ma kilka charakterystycznych cech:

• lokalizuje się w okolicy pośrodkowej pleców lub karku – czyli mniej więcej wzdłuż przebiegu kręgosłupa;
• nie promieniuje poza okolicę kręgosłupa;
• ustępuje w ciągu kilku lub kilkunastu dni;
• zwykle nie jest bardzo silny, a chore osoby nie czują potrzeby zgłoszenia się z nim do lekarza;
• u większości osób niestety nawraca;
• u 10–15% osób ból ostry (trwający mniej niż 4 tygodnie) przechodzi z czasem w ból przewlekły, czyli utrzymujący się ciągle (dłużej niż 3 miesiące).⁴

Wszelkie odstępstwa bólu w plecach od opisanych powyżej mogą wskazywać na poważniejszą przyczynę niż ból nieswoisty i będą wymagać konsultacji z lekarzem. Do specjalisty wybierzmy się zatem koniecznie, gdy dolegliwościom towarzyszy gorączka, osłabienie ręki lub nogi, problemy z utrzymaniem moczu lub stolca, ból pojawi się pierwszy raz w życiu i narasta w kolejnych dniach albo wystąpił po urazie, nawet pozornie niewielkim. Podejrzenie budzi też ból nasilający się podczas odpoczynku i w nocy.

Ból w plecach – jak go złagodzić?

Podstawowym postępowaniem w bólu pleców jest przyjmowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych z grupy Niesteroidowych Leków Przeciwzapalnych (NLPZ) np. ibuprofenu. I choć mogłoby się to wydawać nierozsądne – bo jak to leczyć tylko objaw, bez szukania głębszej przyczyny – to takie właśnie są zalecenia medyczne. Wynika to z faktu, że zdecydowana większość przypadków bólu nie będzie mieć swojej diagnozowalnej i możliwej do usunięcia przyczyny. Wówczas zlikwidowanie dolegliwości będzie równoznaczne z wyleczeniem. Zamiast tabletek można wypróbować preparaty w formie żelu, które zadziałają bardziej miejscowo i będą wiązać się z mniejszym ryzykiem działań niepożądanych. Ból pleców najczęściej dotyczy jednego odcinka kręgosłupa, więc posmarowanie się nie powinno być problematyczne.

Rwa kulszowa to często występujący rodzaj bólu, który promieniuje od pleców do nogi, wzdłuż przebiegu nerwu kulszowego. Potrafi być naprawdę dokuczliwy, ale nie wymaga pilnej wizyty lekarskiej o ile nie towarzyszy mu osłabienie ruchów lub czucia w nodze czy stopie albo niemożność oddania moczu dłuższa niż 12 godzin.⁵ Zwykle wystarczające będzie zostanie w łóżku przez 1-2 dni i doustne przyjmowanie wspominanych wyżej leków z grupy NLPZ. Ulgę mogą przynieść także środki do stosowania miejscowego. Ważna jest pozycja podczas leżenia w pierwszych dniach choroby. Zaleca się przebywanie w w pozycji na boku, z ugiętymi nogami w stawach kolanowych i biodrowych lub w pozycji na plecach z podłożeniem poduszki pod kolana.

W niektórych przypadkach ból pleców można zniwelować poprzez zmianę codziennych nawyków. Pod tym pojęciem kryje się zwiększenie aktywności fizycznej, ale nie gwałtowne, bo takie tylko pogorszy sprawę; dbanie o dobrą postawę podczas siedzenia czy chodzenia; zmianę poduszki i materaca do spania; nauka poprawnego podnoszenia ciężkich przedmiotów- poprzez kucanie a nie pochylanie się.

W większości dolegliwości ze strony kręgosłupa pomocna będzie rehabilitacja. Zwykle zaleca się ją po przeminięciu fazy ostrego bólu. Warto zasięgnąć porady lekarza rehabilitacji lub fizjoterapeuty, którzy dobiorą odpowiednie ćwiczenia.

Autor: Lekarz Irena M. Wojtowicz

---

¹ Stępień K., Dyskopatia w odcinku lędźwiowo-krzyżowym kręgosłupa, Medycyna Praktyczna dla Pacjentów, 11.12.2020.

² Maciejczak A., Goncerz G., Zespoły bólowe kręgosłupa, Medycyna Praktyczna dla Lekarzy, 13.08.2021.

³ Domżał TM., Bóle krzyża – rozpoznawanie i leczenie, Medycyna po Dyplomie 2011(20); 12(189): 34-45.

⁴ Maciejczak A., Goncerz G., Zespoły bólowe..op.cit.

⁵ Pietraszko W., Rwa kulszowa, Medycyna Praktyczna dla Pacjentów, 26.10.2016.

Bibliografia:

Domżał TM., Bóle krzyża – rozpoznawanie i leczenie, Medycyna po Dyplomie 2011(20); 12(189): 34-45.

Maciejczak A., Goncerz G., Zespoły bólowe kręgosłupa, Medycyna Praktyczna dla Lekarzy, 13.08.2021.

Pietraszko W., Rwa kulszowa, Medycyna Praktyczna dla Pacjentów, 26.10.2016.

Stępień K., Dyskopatia w odcinku lędźwiowo-krzyżowym kręgosłupa, Medycyna Praktyczna dla Pacjentów, 11.12.2020.